ወደ ትክክለኛ ጥቅም መድረስ የተግባራዊ አልትሩይዝም መግቢያ

🌍 የተፈጥሯዊ አልትሩይዝም ምንድን ነው?

ተፈጥሯዊ አልትሩይዝም (Effective Altruism, EA) በመረጃና በልምድ መሰረት እውነተኛ እና ግብረ መረጃ ላይ የተመሰረተ ሰዎችን ለመርዳት የሚያጠናክር ፍላጎት እና እንቅስቃሴ ነው። ሰበር ስለማድረግ መካከላችን “ምን ልርዳ?” ብለን ሳንጠይቅ፣ “በጣም ትልቁን እንዴት ማሳተፊያ አለኝ?” በማለት ነው የሚመነታው።

---

🌱 የEA መነሻዎች

EA በ2000ዎቹ መከላከያ ወቅት ጀምሮ፣ በፍልስፍና፣ ኢኮኖሚክስና በበተለይ በተሠራራ የግል፣ ውጤት አግኝተው በሚኖሩ ባለሞያዎች በመመስረት ተስፋፋ ነበር። እነሆ ጠቃሚዎቹ፦

• ፒተር ሲንገር (“Famine, Affluence, and Morality” 1972) – “የምንረዳት ብቻ ከሊቃውናችን የሚወሰድ እንጂ ራሳችንን ከጋራ ቢፈልግ ይገባናል።”
• ቶቢ አርድ እና ዊል ማካስኪል – በOutlook በጀምሮ Giving What We Can እና Centre for Effective Altruism ተመስርተው በጥናት የመሠረቱ ድርጅቶች ናቸው።

---

🧠 ዋና አስተሳሰቦች

1. መሰላሽነት (Impartiality) ሕይወትኖች በጋራ ዋጋ ያላቸው ናቸው። አብዛኛውን “አንድ ሰውን ለመረዳት ፣ በራሱ ከተወላጆቹ በርቀት ስር እንዳለ ወይም ለሌሎች ምንጮች ዋጋ አልተለዋለጠም።”
2. ዋናነት የሚገኝ ጉዳዮች (Cause Prioritization) የማንርዳትና የማይታወቅ ችግሮች፣ ምንድን በትልቅ መልኩ ሊፈቱ ይችላሉ፤ ግኝት፣ ዋጋና ትልቅ ሚና ይጠብቅላችሁ ይሆናል።
3. በማስተመን ተመረተ የማትገኙ አገልግሎቶች (Evidence-Based Giving) ምንጮችና ድርጅቶችን ተመልከትና ጥናት መሠረት ማረጋገጫ ያላቸውን ይወዳድራል።
4. የራስ ኃይል ግኝት (Career Impact) ስራህ ሳይኖረው ብቻ አካላችሁን ማሳደግ ይገባል። ትልቁን መጠን ማሟላት ስራ ማንፈልጋቸው?
5. የተወሰነ ድጋፍ (Room for Funding) በጣም ጥሩ ድርጅት ቢሆንም የተሟላ ሀብት ከበለጠታሪው ጋር አልፎ መልድ አላለውም።

---

🔍 የEA ተግባራዊ ምሳሌዎች

1. የዓለም አካባቢና ልማት Affordable interventions ለበጎ መጠን።
   • Against Malaria Foundation – የበዓል በወር አንድ ዓመት እባብ መውሰድ
   • GiveDirectly – ለጥንታዊ ጉዳሪ ቤተሰቦች ቀጥታ ገንዘብ በማቀርብ
2. የእንስሳት ደህንነት
   • የበርካታ እንስሳት ወጥመድ ህይወት ለማስቀመጥ
   • በአንድ አውራጃ ውበት ሊሰራ የሚችሉ የተዘጋጁ እሴቶች
3. ረጅም ጊዜ እርሑስ / ከአሁን በላይ አደጋዎች (Existential Risks)
   • ፓንዲም
   • ኒኩሊየር ጦርነት
   • ኤርታፊሽያል ብህርት አደጋ
   • የአየር ለውጥ
4. Meta-EA / እንቅስቃሴ መጨመር
   • Fellows፣ ትምህርት፣ የEA መፅሀፍት
   • ምንጮችን በተጠቃሚዎች ቋንቋ

---

🛠 EA ዋና መሳስቢያዎች

• QALYs & DALYs – ጤና ውጤቶችን መንስታ
• Expected Value – የሚያሳያት ውጤት
• Counterfactual Impact – ከሌላቸው የሚሆን ተፅዕኖ
• Moral Uncertainty – በተስፋ መሰረት አንድም ማን ሊሆን ይችላል፣ ግን ተመንቷል።

---

💼 EA ስራዎች

80,000 Hours –

• አብዛኛውን በጣም አገዛዝ ስራዎች
• በረጅሙ ውጤት፣ በውሎች
• በገንዘብ መሰረት ማብራሪያ።

---

📣 EA ምክርና ተቃውም

1. አስተሳሰቦችን በቁጥር መዝርያ ውስጥ ብቻ አንዳች አይቀር
2. የምዕራብ ማድረጊያን ስላይ
3. ሂደታዊ ልማዶችን በብቸኛው አዳዲስ አገዛዙ
4. የብድር ልውውጥ (Who decides? Local voices?)

እነሱ EA በኑሮና በሴሌክ።

---

🤝 EA እና ዳንታኝነት (Equity)

የሚታወቀውን ይለውጣል፣ ዋጋውን ይገምታል፣ ቢሆንም ለአማሪኛው ቋንቋ፣ ሞዴሎች፣ ምንጮች ያለ ጠቃሚ ይሁን።

በአፍሪካ ቋንቋዎች የተተረጎሙ የEA መፅሀፍት ጥራት የሚሰጥውን የፍላጎት ነው።

---