Seensa Altruism Milkaa’aa
🌍 Maaliin Effective Altruism Jedhama?
Effective Altruism (EA) yaadaafi sochii hawaasaa kan ragaa fi yaada sirrii fayyadamuudhaan addunyaa akka fooyya’uuf karaa bu’aa qabu filachuufi hojii irra oolchudha.
Gaaffii “Akkaataan gargaarsa koo maal akka ta’u?” jedhu osoo hin taane, “Akkaataan gargaarsa koo bu’aa guddaa fiduu danda’u maal?” jedhurratti xiyyeeffata.
Kaayyoon isaa bu’aa guddaa argamsiisuu dha — yeroo, qarshii, fi humna qabdan bu’aa guddaa fiduuf oolchuu.
🌱 Seenaa Effective Altruism
EA bara 2000moota dhumaafi 2010moota jalqabaa keessatti kan jalqabame yoo ta’u, yaada afoola, diinagdee, fi qorannoo bu’aa waliigalaa qindeessuudhaan ijaarame.
Namoota ijoo keessaa:
- Peter Singer, hayyuu mala qajeelaa kan barreesse kitaaba “Famine, Affluence, and Morality” (1972), kan namni yoo danda’e namoota biro gargaaraa akka qabu dubbate.
- Toby Ord fi Will MacAskill, hayyoota Oxford kan dhaabbilee Giving What We Can fi Centre for Effective Altruism hundeessan.
- Dhaabbilee akka GiveWell fi 80,000 Hours kanneen qorannoo cimsanii fi tarsiimoo hojii qopheessan.
🧠 Yaadota Ijoo EA
- Waliigaltee Jireenyi hundi wal-qixa gatii qaba; jireenya biyya keetti jiraatu yookaan biyya fagoo jiraatuu wal-qixa akka wal-qabu.
- Filannoo Dhimmoota Muhiimaa Rakkooleen hunda wal-qixa hin furamne. EA rakkoolee:
- Muhiimaa (guddina rakkoo)
- Hidda-hidduu dhaabbate (yaaddoo ykn deeggarsa xiqqoo qabu)
- Furmaatni danda’amu (furmaata qabuu)
filata.
- Kennaa Ragaa irratti hundaa’e EA gargaarsa maallaqaa fi hojii irratti kan bu’aan isaa ragaa qabuu dhiheessu cimsee deeggaruuf yaada kennu.
- Hojii Bu’a-qabeessa Hojii kee qofaa miti, maallaqa siif kennamu qofa osoo hin taane, carraa bu’aa guddaa fiduu danda’u barbaada.
- Baajata Argachuu Dhaabbanni tokko gaarii ta’uus, yoo baajata guutuu qabaate, maallaqa biraa barbaachisaa hin ta’u; EA kun hubata.
🔍 Fakkeenyaalee EA
1. Fayyaa fi Guddina Addunyaa
Karaa bu’aa-qabeessaafi salphaa ta’een rakkoo furuuf carraa guddaa qaba. GiveWell akka jedhutti, qarshii $5,000 tokkoon lubbuu tokkos baraaru dandeessa.
Fakkeenyaaf:
- Against Malaria Foundation – shira dugda harree ittisu kenna.
- GiveDirectly – maallaqa namoota hiyyummaa keessa jiranitti kallattiin kenna.
- Deworm the World – daa’imman dhibee kuusaa foolii hamaa irraa fayyisa.
2. Nagaa Horii
EA illee miidhaa horii irratti xiyyeeffata, addatti horii bosonaa fi horii beeyladaa hedduu kan miidhaman.
- Kora hojii miidhaa horii hir’isuuf geggeeffamu deeggaru
- Nyaata horii hin taanetti, akka foon buna’etti, deeggarsa gochuu
- Seerota horii fi beeyladaa eeguuf falmu
3. Fuuldura Dheeraa / Soda Addunyaa Hamaa
Namoonni tokko tokko rakkoolee addunyaa hamaa akka:
- Vaayirasii faalamuu
- Waraana niyuuukleerii
- Soda Artificial Intelligence (AI)
- Haala qilleensaa jijjiiramaa
hir’isuuf hojjatu.
Kaayyoon isaa lubbuu ammaa qofa osoo hin taane, lubbuu bineensotaa fi lubbuu dhaloota dhufuuf eeguu dha.
4. Ijaarsa Sochii EA
Dhaabbileen tokko tokko EA guddisuuf:
- Qorattoota haaraa deeggaru
- Sagantaalee barnootaa qopheessu
- Qorannoo EA gara afaanota birootti hiiku
- Leenjii hoggantoota dhaloota haaraa kennu
hojii geggeessu.
🛠 Meeshaalee fi Yaadota EA
- QALYs fi DALYs Sadarkaa fayyaa fi gargaarsa ilaaluuf itti fayyadamu.
- Faayidaa Eeggamaa (Expected Value) Hojiin tokko bu’aa inni fidu eessa akka ta’e yaadu.
- Bu’aa Dhugaa Gochaa Jiru Dabalatee (Counterfactual Impact) Yoo ani hin godhin maal akka ta’e tilmaamuuf.
- Yaada Dogoggoraa (Moral Uncertainty) Akka yaadni keenya dogoggora qabaachuu danda’u hubachuu.
💼 Hojii EA Waliin Walqabatu
Dhaabbanni 80,000 Hours hojii bu’a-qabeessa akka barbaadan gargaara.
- Rakkoolee bu’uuraa irratti hojjechuu
- Ogummaa adda addaa horachuu
- Sodaa hojii jalqabaa ofirraa qolachuu
- Namoota murteessoo fi maallaqa kennan irratti dhiibbaa uumu
- Qabeenya argate irraa qooda guddaa kennuu (earn to give)
📣 Yaada Nama Biroo Irraa Dhufan
- Akka dhaabbata toora lakkoofsaa ta’etti ilaalama
- Akkasumas biyyoota dhihaa irra kan ka’e
- Rakkoolee akka cunqursaa fi wal-qixxummaa gadi fageenyaan hin ilaallatu
- Eenyutu bu’aa dhaabbilee adda baasa?
EA garuu yaada kana ni fudhata; haala walqixxummaa fi hirmaannaa namoota hedduu waliin hojjachuuf yaalaa jira.
🤝 EA fi Walqixxummaa
Namoonni haaraan walqixxummaa, kabaja aadaa, fi hirmaannaa bal’isaa keessatti EA akka itti fufiinsa qabuuf hojjachaa jiru.
Sagantaan akka African Equity & Altruism Program (AEAP) afaanii fi aadaa gara garaatti hiikuun EA gara hawaasa bal’aa geessuuf gargaara.
No Responses